Kabihasnang Klasikal ng America

Unang Kabihasnan sa North America

Anasazi

Sa United States lumitaw ag iba't ibang uri ng kultura tulad ng Anasazi, Hopwell at Mississippians.
Ang mga Anasazi (100CE-1300CE) ay dating nanirahan sa lambak at bangin ng timog-kanluran ng America at pueblo o pamayanan sa kasalukuyang Utah, Arizona, Colorado at New Mexico noong 800 CE.

Katulad ng mga unang tao sa America, sila ay walang alagang kabayo o mule. Sila ay may kakayahang gumawa ng mga pader hanggang limang palapag at mga kagamitang gawa sa ceramics.

Lambak ng Ohio

Ang kabihasnan ng Adena ay itinatag sa lambak ng Ohio noong 700 BCE. Nagtanim sila ng kalabasa at sunflower, at naumulot ng mga ligaw na halaman. Bukod dtio, sila ay may kakayahan na gumawa ng palayok, pulseras na yari sa tanso at iba pang palauti.

Ang kabihasnang Adena ay minana ng kabihasnang Hopwell. Isang hiwaga ang pagkamatay ng kanilang kabihasnan.

Ilog ng Mississippi

Ang mga Mississippian naman ang pangkat ng mga taong nainirahan malapit sa Ilog ng Mississipi.
Pinakaninabangan nila ang matabang lambak na tinaniman nila ng kalabasa, mais at bean.

Ang lungsod ng Cahokia sa Illinois ang naging pinakamalaking sentro ng kulturang Mississipian. Ayon sa mga arkeologo, maaring ang pagkawala sa kabihasnang Cahokia ay bunsod ng pakikidigma ng mga ito sa ibang tribo, kalamidad o pagdami ng populasyon.

Unang Kasaysayan ng America

Teotihucan

Noong panahon ng yelo, mga 20 000 taon ang nakalipas, bumaba ang lebel ng tubig sa dagat at hilagang bahagi ng mundo. Dahil dito, lumitaw ang mga lupaing nagmistulang tulay na nagdurugtong sa mga malalaking bahaging lupain ng daigdig.

Ang mga unang Amerikano ay nabuhay sa pamamagitan ng pangangaso at pangangalap ng pagkain. Sila ay nanirahan sa Teotihuacan o ang siyudad ng Mexico.

Kabihasnan sa Mesoamerica

Olmec (1500-1600)

Hieroglyphics

Habang namumuno si Tutankhamen sa Egypt, lumitaw ang kabihasnang Olem na tinaguriang . Lumitaw sa Mexico at naging kasama ng mga unang tao sa Monte Alba. Nakapagtatag ng organisadong lipunang urban na may kabuhayan, pamunuan, relihiyon, at sistema ng pagsulat. Itinuring sila na kauna-unahang kabihasnan sa Kanlurang Hemisphere na nagkaroon ng sistema ng pagsusulat na hie
roglyphics (pictorial form of writing).
"Mother of Civilization of Mesoamerica"

Noong 2002, natuklasan sa San Andres ang mga simbolo ng ibon at speech roll sa anyong glyphos na kahawig ng unang porma ng heiroglyphics.

Cascajal Block

Noong 2006, natagpuan sa Cascajal block sa San Lorenzo ang 62 simbolo na nakaukit na nauna pa sa pre-Columbian writing. Ang mga gawaing panrelihiyon ay pinamumunuan ng mga pari at shaman na ang posisyon ay pawang minamana pa. Ang mga shaman ay itinututring na may kapangyarihan na manggamt at gumawa ng mahika. Ang mahalagang diyos ng mga Olmec ay ang Jaguar na kumakatawan sa pinakamapangyarihang puwersa at mga ninuno ng Nahual, ang hayop na malaki ang kaugnayan sa tao. Kapag namatay ang mga Jaguar, mamamatay din ang mga tao.

Olmec

Ang mga Olmec ay kilalang dalubhasa sa pag-ukit nga mga jade. Mayroon din silang sistemang
numero na naka batay sa 20 at kalendaryong may kombinasyoon ng 364 na araw na mayroong 260 siklong ritwal.

Pinalitan ng mga Maya ang kabihasnang Olmec (300-900 CE). Nakapagtatag sila ng 80 malalayang lungsod sa Yucatan Peninsula at Guatamela. Naging makapangyarihan sila.

Pre-Columbian Maya Civilization

Ang mga Maya ay tinaguriang "Greeks of America" dahil sila ay naging isang maunlad na kabihasnan. Sunod naman nilinang ang sistema ng pagsasaka at irigasyon ng tubig at pagpapataas ng lupain upang hindi masira ang mga tanim kapag bumabaha. Sa tagal ng panahon, higit na lumaki ang populasyon ng mga Maya. Nag-umpisa na ang kanilang problema para sa pagkain. Tumaas din ang singil ng buwis kaya nauwi ito sa pag-aalsa at hindi pagkaksundo ng mga mamamayan. Sa pagkakataong ito, nasakop sila ng Toltec.

Toltec Empire

Tinatag ng mga Aztec ang Tenochtitlan noong 1325. Nagawang palawakin ni Moctezuma I ang terioryo noong panahon ng kanyang pamumuno. Sa panahon naman ni Moctezuma II pinag-isa niya ang gitnang Mexico hanggang Golpo ng Pacific at Timog ng Guatamela. Natutunan ng mga Aztec na gumawa ng irigasyon at magtanim sa gilid ng mga bundok at burol. Isinagawa rin nila ang chimampa o artipisyal na latian na higit na kilala sa kasalukuyang panahon bilang floating garden. Nakapagtanim din sila ng mais, gulay, at iba pang produkto. Barter ang gamit ng mga Aztec sa pakikipagkalakalan. Ang barter ay tumutukoy sa paraang pagpapalitan ng produkto. Sila ay nangalakal din ng mga produktong handicraft tulad ng mga basket, tela, mga palamuting yari sa metal, alahas, goma, balat ng hayop at iba pa. Ang mga Aztec ay sumasamba sa mga diyos ng Kalikasan. Ang diyos nila ay kilala bilang Huitzilopochtli ang diyos ng araw. Karaniwan nilang isinasakripisyo ang kanilang mga bihag sa tuwing may magaganap ng digmaan.

Kabihasnan sa South America

Inca

Kasabay ng pamamayagpag ng Aztec sa Mesoamerica ang mga Inca na naging makapangyarihan sa gitna ng Andes sa South America. Namana nila ang mga unang kabihasnang sumilang sa South America katulad ng Nazca (370 BCE - 450 BCE), Moche (100-700 BCE) at Chimu (1000-1470 BCE).

Imperyong Inca (1438-1532 BCE)

Ang mga Inca ang nakapagtatag ng pinakamakapangyarihang imperyo sa South America. Sila ay pinamunuan ng ambisyosong pinuno na si Pachachuti na prinsipe ng Cusco at mga karatig teritorryo.

Tulay na gawa sa lubid

Nagpagawa din sila ng 10,000 milyang lansangan at mga nakabiting tulay na gawa sa lubid upang makarating sa iba't ibang bahagi ng bundok. Sila rin ay nagtalaga ng mga pangkat sa mananakbo na siyang naghahatid ng mga balita sa pamamagitan ng pagtakbo nang may 150 milya bawat araw. Sila ay mayroon ding sistema ng pagbilang na tinatawag nilang quipu na ginagamit na parang abacus. Ang mga Inca ay naniniwala na ang kanilang pangunahing diyos na si Viracocha ang gumawa ng araw at buwan. Ang hari ng Inca ay itinuturing na anak ng araw at ang reyna naman ay anak ng buwan.

Huaya Capac

Naganap ang digmaang sibil sa imperyo matapos na sakupin nila ang kagubatan ng Amazon. Sa pangyayaring ito, namatay ang libo-libong kawal sa labanan at sakit.

Nang mamatay ang apo ni Pachacuti na si Huaya Capac noong 1525, nag-agawan sa trono ang kaniyang mga anak na sina Huascar at Atahualpa. Ito ay nagbigay daan sa paghina ng imperyo hanggang sakupin ni Francisco Pizzaro ang kaharian na pinamumunuan ng kahuli-hulihang hari ng mga Inca na si Atahualpa.